VERGİ İNCELEMELERİ VE RAM SENARYOLARI
Ziya ÖZPOLAT S.M.Mali Müşavir & Bağımsız Denetçi
Vergi Denetim Kurulu (VDK) bünyesinde RİSK ANALİZ MERKEZİ oluşturulmuş olup, oluşturulan RAM tarafından uygulanan program sayesinde riskli mükellefler ve riskli iller tespit edilmektedir.
VDK, vergide kayıp kaçağın ve kayıt dışılığın önüne geçmek için önemli çalışmalar yaparak, Türkiye’ nin risk haritasını çıkarmaktadır. Geliştirilen yeni yazılım ile; her mükellefin, her sektörün ve her ilin risk puanlaması yapılmakta, vergi denetim ve incelemeleri bu risk puanına göre planlanmaktadır.
VDK, bu süreçte bazı kurum ve kuruluşlardan nitelikli, işlenebilir ve güvenilir veriler alarak; uygun analiz araçları, uzman personel ve bilimsel kriterlere göre analize tabi tutmaktadır.
Kuruluşlar :
• Gelir İdaresi Başkanlığı,
• Sosyal Güvenlik Kurumu,
• Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü,
• Gümrük İdareleri,
• Bankalar ve Finans Kuruluşları.
Veriler :
• E-Beyanname verileri,
• E-Fatura ve E-Bilet,
• E-Defter,
• E-Ticaret,
• Bilanço ve Gelir Tablosu verileri,
• Ba ve Bs bildirimleri,
• Gümrük beyan ve bildirimleri,
• Mal varlığı bildirimleri,
• Ödeme ve Tahsilat bilgileri,
• Mükellefin kendisinin ve ailesinin yaşam standardı ile beyan ettiği kar, aylık gelirinin olup olmaması ve kar dağıtımının yapılıp yapılmaması.
VDK, vergi kayıp ve kaçağına yol açtığı düşünülen 500’ den fazla risk senaryosu ile; riskli sektörler, riskli mükellefler ve risk alanlarını objektif olarak belirleyerek, incelemede öncelikli mükellefleri tesbit etmektedir.
RAM tarafından belirlenen bazı risk senaryoları şöyledir:
• Mükellef hakkında ihbar olması.
• Şirket ortakları ile yoğun ekonomik ilişkide bulunmak.
• Kasa hesabında yüksek tutarlı nakit bulundurulması.
• Şirket ortakları veya yakınları adına faal olan, şahsi banka hesapları bulunması.
• Son 5 yıl içerisinde ikiden fazla zarar etmek.
• Sürekli düşük kar beyan edilmesi.
• 36 ay boyunca sürekli devreden KDV. beyan etmek veya sembolik KDV. ödemesi yapılması.
• Karlılık oranının sektörel ortalamaya göre sapma göstermesi.
• Mükelleflerin ve şirket ortaklarının kişisel kredi kartı harcamaları ve geliri arasındaki fark.
• Özelliği olan sektör faaliyetlerinin incelenmesi.
• Sahte ve muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge kodlarına girmesi.
• Faaliyeti ile orantısız iade talepleri.
• Gelirlerine göre giderlerin yüksekliği.
• Nace kodlarına göre, beyan edilen düşük kar oranı.
• Kullanılan yüksek tutarlı banka kredilerinin kullanım yerleri.
• Bilanço da 131/231 “Ortaklardan Alacaklar Hesabı” nın işleyişi ve bakiyesinde yüksek rakam olması halinde, gelir tablosunda 642 hesapta uygun rakamın olup olmadığı.
• Bilanço da 331/431 “Ortaklara Borçlar Hesabı” nda yüksek tutarlı işlemlerin bulunması.
• 100 “Kasa Hesabı” nın işleyişinde ve bakiyesinde yüksek rakam olması halinde, gelir tablosunda 642 Hesapta ADAT gelirinin olup olmadığı.
• 361 hesapta bakiye gözükmesine rağmen, KKEG. de tutarın gözükmemesi.
• Pos satışı ile 108 “Hazır Değerler Hesabı” ve KDV. Beyannamesinin karşılaştırılması.
• Beyanname üzerinde indirimi yapılan bağış ve yardım olması halinde, KKEG. de tutarın gözükmemesi.
• Mali tabloların önceki dönem / cari dönem analizi neticesinde; karlılık, rasyo ve oran analizleri yapılmaktadır.
• Duran Varlıklardaki azaltma ve artışlar ile birikmiş amortismanlardaki değişimler karşılaştırılmaktadır.
• Şüpheli alacaklar ve şüpheli alacaklar karşılıkları incelenmektedir.
• Şirkete ait gayrimenkulün satış bedelini Bs’ den alan sistem, tapu dairesinden sisteme aktarılan alıcının kullandığı kredi miktarı ile karşılaştırmakta, düşük olması halinde inceleme olarak bildirmekte.
• Sürekli devreden avans ve alacaklar.
• Tek Düzen Hesap Planına uyulup uyulmaması.
DENETİMİN MESLEK MENSUBU ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
OLUMLU ETKİLERİ
• Denetim her zaman farkındalık oluşturur.
• Meslek mensubunun görgü ve tecrübesini artırır.
• Denetim, uygulamalı ve verimli bir eğitimdir.
• Denetim kaliteyi artırır.
• Bir denetimden edindiği deneyimi diğer müşterilerine uygulayarak, muhtemel hataların önlenmesini sağlar.
• Denetim, bir süre sonra meslek mensubunda öz güven oluşumu sağlar.
• Denetim iş birliği ve gözlem yeteneğinin artmasını sağlar.
• Meslekte çok defter, düşük ücret uygulamasının önüne geçer.
OLUMSUZ ETKİLERİ
• Meslek mensubunu stres sokar ve psikolojisini olumsuz etkiler.
• Denetimin oluşturduğu baskı ile denetim elemanı ile çatışma ve tartışma ortamında kendini bulur.
• Mutlaka bir hata çıkacaktır düşüncesi, meslek mensubunun verimliliğini düşürür.
• Verimsiz geçen denetim meslek mensubunun özgüvenini olumsuz etkiler.
• Meslek mensubunun müşteri kaybetmesine neden olabilir.
• Son zamanlarda yapılan usül denetimlerini meslek mensuplarına ilave yük ve mesai yaşamasına sebep olur.
MESLEK MENSUPLARININ YAPTIĞI EN ÇOK HATALAR
• Defter tutma hadlerine göre sınıf değişiklilerini unutmak.
• Kurumlar vergisi beyannamesinde, kurum kazancı olarak gelir tablosundaki vergi sonrası net karı yazmak.
• Dönem sonu kayıtlarında 690-691-692-370-371 hesapları çalıştırmamak.
• Ödenmemiş SGK. Priminin gider yazılması.
• Binek oto KDV. tutarının indirim konusu yapılması.
• Bilançodaki duran varlık toplamından daha yüksek miktarda birikmiş amortisman tutarı olması.
• Aktif ve Pasif tutarlarının uyumsuzluğu.
• 180-280 / 300-400 gibi hesaplarda dikkatsiz davranmak.
Hatasız günler dileğiyle,
Kayseri, 14.09.2017
