BİLANÇO OKUMA TEKNİKLERİ
Ziya ÖZPOLAT S.M.Mali Müşavir & Bağımsız Denetçi
İşletmelerin faaliyetlerini değerlendirmek için tek gösterge mali tablolardır. Bilanço; işletmenin başarılı olup olmadığını, belirlenen hedeflere uyumlu çalışılıp çalışılmadığını, günün ekonomik koşullarına ve düzenleyici kurum ve kuruluşlarca yapılmış düzenlemelere uyum gösterip göstermediğini ölçmek ve değerlendirmek için en önemli araçtır. Günümüzde bilanço sadece işletmenin kamusal yükümlülükleri için düzenlenen bir tablo olmayıp, önemli mali ve finansal analizlerin de tek bilgi kaynağıdır.
Yönetim ve Bilanço
Yönetici ya da yönetim birimlerinin ana görevi, işletme kaynaklarının en verimli şekilde kullanılması sağlayacak bilgi akış sisteminin kurulmasıdır. Bu anlamda yönetim, elindeki kaynaklarını en iyi şekilde kullanmak sorumluluğundadır. Bu sorumluluğun bir gereği olarak, işletmede uzmanlaşmanın sağlanması, risklerin dağıtılması ve iyi yönetim ilkelerinin kurulması temel amaç olacaktır. Yönetici bilanço okuma teknikleri yoluyla işletmesini değerlendirerek, bu kararların doğru bir şekilde alınmasını sağlayacaktır. İşletme yöneticileri, muhasebe ve mali müşavirleri aracılığıyla bilanço, gelir tablosu ve mizanları doğru yorumlayıp ve faaliyetleri ile ilgili alınacak kararlarda doğru zamanda kullanmak zorundadır.
Kurumsal Yönetimin Gerekliliği
Şirketlerin kurumsal bir yapı oluşturmasının neticesinde; “etkin yönetim” “iyi yönetici” ve “iyi işletme” oluşumu sağlanmaktadır. Neticede ticari anlamda karlı işletme meydana gelmektedir. Planlama, bütçeleme, verimliliği ölçme ve analiz tekniklerini kullanarak veri elde etme yoluyla, işletme yönetiminin diğer birimlerle bilgi alış verişi içinde olması, denetim ve kontrol sistemlerinin yansız ve kurumsal bir yapıya kavuşturulması ile şirket direnci ve kalıcılığı güçlendirilmektedir.
Günümüzde yaşanan ekonomik gelişmeler, sermayenin küreselleşmesi, kurumsal yönetimi sağlamış ve uluslararası muhasebe, raporlama ve yönetim ilkelerini uygulayan şirketler, sırf bu nedenle dahi olsa cazibe noktası haline gelmekte, işletme değerleri artmaktadır. Muhasebe anlamında maddi duran varlıklar kadar maddi olmayan varlıklarda önemli ekonomik değerlerle ifade bulmaktadır.
Şirketlerin kendi alanında “şirket kültürü” ve “kurumsal varlık” oluşmasını sağlamak gerekmektedir.
Bilanço Okumak Neden Gereklidir
Bilançoyu iyi okumak, iyi işletme ve iyi yönetici olunmasını sağlar.
• İyi işletme faaliyet konusu doğru seçmelidir.
• İyi işletme kaynaklarını yerinde ve doğru kullanan işletmedir.
• İyi işletme pazarda rakiplerini iyi inceleyen, değerlendiren, dağıtım kanalını doğru oluşturan işletmedir.
• İyi işletme yüksek ciro yerine, karlılığı ve verimliliği hedefleyen, çok istihdam yerine, işe uygun uzman kişiyi çalıştıran işletmedir.
• İyi işletme kişi başına üretim ve karlılığı, sermayeye göre verimliliği ölçebilen işletmedir.
• İyi işletme bölünmeye, birleşmeye, katılmaya ve zamanı geldiğinde küçülmeye uyum gösteren işletmedir.
• İyi işletme uluslararası ekonomik ve finansal gelişmelere göre doğru ilişki, uygun finansman, doğru yönetim ve denetim sistemini işletebilen işletmedir.
• İyi işletme kamusal yükümlülüklerini zamanında yerine getiren, böylece kamusal riskleri en az olan işletmedir.
• İyi işletme sahip olduğu finansal kaynakları ölçebilen ve değerlendirebilen işletmedir.
• İyi işletme yönetim sistemini kurmuş, bu sistemi işleten ekonomik gelişmelere ve firmanın yaşadığı kapasite artışına göre bu yönetim sistemini yeniden tanımlayabilen ve uyum gösterebilen işletmedir.
• İyi işletme insan kaynaklarını iyi değerlendiren, bilgi teknolojilerini izleyen ve kullanan, araştırma ve geliştirmeye açık, katılımcı ve şeffaf yönetim oluşturmuş işletmedir.
Bütün bunlara rağmen iyi işletme kavramı muhatabına göre değişmektedir. İyi işletme; banka ve finans kuruluşları için sermayesi yeterli, ortaklarından devamlı sermaye artırım talebinde bulunan, kar payı dağıtmayıp işletme öz yapısını geliştiren şirkettir.
Şirket yöneticilerinin işletmelerinde bu kriterlerden hangilerinin var olduğu bilmesi ve bunun neticesinde iyi bir işletme olma yolunda mı olduklarını veya iyi bir işletme olma yolunda değillerse nerede hata yapıldığını belirleyip, yeniden yapılanma çalışmalarını başlatmak gerekecektir.
Şayet işletmede bu çalışmalar hiç yapılmamışsa; durum hakkında olumlu bir şeyler konuşmak mümkün olmayacaktır.
Çoğu zaman nerede olduğumuzun farkına varmak, istemediğimiz kötü sonuçları önleyecek doğal bir fren olabilmektedir.
Bütün bu "iyi" lerin sağlanabilmesi, mali tabloların doğru ve anlaşılabilir hazırlanması yanında, bu mali tabloları doğru okunmalarına bağlıdır.
Bilanço Kimleri İlgilendirir
Bilanço okumak ve doğru yorumlamak; işletme yönetimini, ortakları, borç verenleri, çalışanları, kamu mali idaresini, işletmenin ticari ilişkide bulunduğu kurumları ilgilendirir.
Bilanço Okumanın Faydaları
Şirket yöneticileri, işletmelerinin bilanço ve gelir tablosunu doğru okuyarak bir çok fayda sağlayabilir. İşletmelerinin faaliyeti ile ilgili kararların alınmasında ve satışların neticesinde oluşan karlılık durumu ile ilgili doğru kararların alınmasında önemli fayda sağlayacaktır.
Bu faydaların bazıları şu şekildedir:
* Muhasebe birimi doğru bilanço oluşturdu mu?
* Gerçekten bu kadar stok var mı?
* Stok bilgileri ve yöntemi doğru hesaplanmış mı?
* Alacaklar neden bu kadar birikmiş?
* Alacakların toplam satışlara göre dağılımı ve ağırlığı nedir?
* Önceki yıl ve yıllara göre değişim nasıl görünüyor?
* Kasada anlamsız nakit birikimi var mı?
* Ortaklardan alacak ve ortaklara borçlar işletme işlem hacmine göre yüksek tutarda mı?
* Borçlar işletmenin iş hacmine göre önemli tutarlarda mı?
* Personele ve çalışılan ticari işletmelere verilen avanslar sektöre göre ve işletme imkanlarına göre normal seviyede midir?
* Alacakların dava ve icra safhasında olan tutarları ne kadardır? Bu alacaklar için karşılık ayrılmış mı?
* Satış iadeleri ve iskontoları nasıl bir seyir izliyor?
* Finansman giderlerindeki artış, kullanılan kredi tutarları aynı olduğu halde neden artmıştır?
Bilanço okuma teknikleri' nin devamı olan; bilanço analiz yöntemleri bir sonraki makalemizde yer almıştır.
Kayseri, 06.12.2017
