VERGİ AFLARI OLMALI MI
Ziya ÖZPOLAT S.M.Mali Müşavir & Bağımsız Denetçi
Devletin kamu gelirlerinin yaklaşık %90 lık bölümünü vergiler oluşturmaktadır. Bu nedenle kamu gelirleri vergi gelirleri olarak anlaşılmaktadır. Devletin kamu hizmetlerinin gerektirdiği giderleri karşılamak üzere toplaması gereken verginin en önemli özellikleri; genellik, adalet, ödeme gücü ve kanunlara uygunluk’ ilkelerinin uygulanmasıdır. Verginin toplanmasında bu özelliklerden sapma olmaması gerekir. Aksinde vergiyi ödeyenlerin davranışlarını olumsuz yönde etkileyeceği ve toplumda vergiye bakış açısının olumsuz yönde değişeceği muhakkaktır.
Devletin siyasi, sosyal ve ekonomik istikrarsızlık nedeniyle zaman zaman çıkarmış olduğu vergi afları neticesinde verginin olmazsa olmaz özelliklerinden uzaklaşmalar olmaktadır. Ülkemizde uygulanan vergi aflarının neticesinde, vergi adaletinin bozulduğu ve vergiyi ödeyen mükelleflerin davranışlarının bozulduğu belirlenmiştir.
Vergisini ve sigorta primini düzenli ve tam olarak ödeyenler, ödemeyenlere getirilen affa haklı olarak tepki göstermektedirler. Ödemeyenlere af getirilirken, ödeyenlere ödül getirilmemektedir. Bir tarafta vergisini ve sigorta primini gerektiğinde ödünç para alarak veya banka kredisi kullanarak zamanında ödeyenler var, diger tarafta parası olduğu halde vergisini ve sigorta primini ödemeyip gayrimenkül alan veya lüks tüketime harcayan; nasıl olsa af çıkar, faizini silerler, üstelik birde taksit yaparlar o zaman öderim diyenler var.
Her af kanunu çıktığında yetkililer tarafından “bu son, bir daha çıkmayacak” denilmekte, ancak önceki affın son taksidi bitmeden yeni af gündeme gelmektedir.
Vergi aflarının sık sık tekrarlanması neticesi; mükelleflerin her zaman af beklentisine girmelerine neden olmaktadır. Bu durum vergisini zamanında ödeme alışkanlığı olmayan mükelleflerin sürekli afla vergi ödemesine yol açmakta, ayrıca düzenli vergi ödeyen mükelleflerinde zamanla af bekleyenleri örnek alarak vergi yükümlülüklerini yerine getirmede zafiyete uğramalarına yol açmaktadır.
Ülkemizde zaman zaman, daha doğrusu sıklıkla ekonomik ve mali krizler yaşanabilmektedir. Bu zamanlarda çıkarılan vergi afları, ödeme güçlüğü içerisine düşen mükelleflere vergilerini ödeme imkanı getirmesi açısından gerekli olmaktadır. Ancak, vergi aflarının sık sık çıkarılmaması ve alışkanlık haline gelmemesi sistemin düzgün işlemesi açısından çok önemli olmaktadır.
Vergi afları gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler tarafından; ekonomik krizlerin ardından ortaya çıkan ödeme gücü zorluklarına karşı toplumsal barışı sağlamak ve mükelleflere geçmiş borçlarını ödemek ve düzenli ödeme alışkanlığı sağlamak amacıyla uygulanan yaygın bir araçtır. Ancak, vergi aflarının siyasi propaganda aracı olarak kullanılması, vergi afları sonrasında vergi idaresince gereken vergi düzenlemelerinin yapılamaması, afların gelir kaynağı olarak görülmesi ve sık sık yapılması vergiye uyumu olumsuz olarak etkilemektedir.
Vergi afları ile vergi borcunu zamanında ödeyen dürüst mükellefler ve vergi borcunu zamanında ödemeyen ve bu nedenle cezalandırılması gereken mükellefler arasında eşitsizlik meydana gelmekte; sonuç itibariyle vergide olmazsa olmaz eşitlik ve adalet ilkeleri de bozulmaktadır.
Aflara ihtiyaç olmayan günleri yaşamak dileğiyle.
Kayseri, 05.11.2014
